Senkop (bayılma) kısa süreli ve kendiliğinden düzelen bilinç kaybı durumudur. Senkop nedeni beyne giden kan akımının kısa süreli azalması veya durmasıdır. Beyin kan dolaşımı çok kısa bir süreliğine de olsa durduğu zaman kişi ayakta durma veya aktif oturma yeteneğini kaybeder, çevreyle iletişimi devam edemez ve ardından bilincini yitirir. Beyin kan dolaşımı tekrar yeterli düzeye geldiğinde kısa sürede kişi kendine gelir ve düzelir.
Senkop atağından hemen önce bazen haberci işaretler olabilir; ani fenalık hissi olabilir; bulantı, terleme, baş dönmesi, göz kararması veya bazen çarpıntı hissedilebilir.
Senkop sebepleri nedir ?
Çok farklı senkop nedenleri vardır.
Çoğu senkop nedeni aslında basittir ve kişide önemli bir hastalığın habercisi değildir.
Örneğin
- çok uzun süre ayakta durmak, özellikle sıcak havasız ortamda hareketsiz kalmak refleks yolla senkop nedeni olabilir (vagal senkop).
- uzun süre susuzluk, sıvı kaybı senkop sebebi olabilir. Uzun süredir yattığı veya oturduğu yerden ayağa kalkan kişilerde, öncesinde sıvı alımında azlık varsa senkop gelişebilir. Bu duruma en çok uçak yolculukları sırasında (fazla alkol alımı da varsa, özellikle) rastlarız.
- benzer olarak gece tuvalete kalkan kişilerde, özellikle ileri yaşta olanlarda ve tansiyon düşürücü ilaç kullananlarda gece ani ayağa kalkma sırasında veya hemen tuvalet ihtiyacı giderdikten sonra tansiyon düşmesine bağlı senkop olabilir. Bu tabloya bağlı düşme olayları genelde banyoda, tuvalette gerçekleşir.
Bu senkop ataklarına postüral / vagal senkop denir. Bu senkop atakları çoğunlukla kötü seyirli değildir; yaşam boyu benzer hallerde bazen tekrarlayıcı olabilir. Yukarıda tarif edilen şekilde gelişen senkop tabloları sebepleri itibarıyla tıbben önemli senkop tabloları değildir. Ancak özellikle yaşlılarda tuvalet ve banyoda düşmek ciddi travmalara sebep olabilir.
Önemli senkop sebepleri:
Kalp krizi geçirmiş olan veya kalp yetersizliği olan kişilerde: Kalp kasının hasar gördüğü ve kalbin kasılma kuvvetinin (EF; ejeksiyon fraksiyonunun) azaldığı hastalıklarda bayılmalar önemli aritmilerin habercisi olabilir. Kalp kasına hasar veren ve EF’nu düşüren en sık sebep kalp krizidir. Diğer yandan doğumsal kalp hastalıkları, kalp kapak hastalıkları, koroner kalp hastalığı, çeşitli ailesel kalp ritmi bozuklukları senkop ataklarına neden olabilir. Kalp krizi geçirmiş ve / veya kalp yetersizliği olan kişiler başta olmak üzere senkop sebeplerini detaylı araştırmak, nedenini bulmak ve hayat koruyucu tedaviyi planlamak gerekir.
Ayrıntılı bir kalp muayenesi, ekokardiyografi ve kablosuz Holter EKG 8ritim Holter) ilk yapılması gereken incelemelerdir.
Yaşa bağlı veya doğumsal kalp yavaşlaması / bloklar: Kalbin elektrik sistemi sıklıkla yaşa bağlı olarak bazen de hipertansiyon, damar sertliği gibi sebeplerle yavaşlar. Kalp gereken hızda çalışmaz, zaman zaman saniyeler süren duraklamalar olabilir. Sadece 3 sn civarındaki kalp duraklaması bile senkop sebebi olabilir. Seyrek olarak doğumsal kalp blokları da görülebilir.
Ayrıca bazı ilaçlar (özellikle beta bloker grubu ilaçlar ve bazı ritim düzenleyi bazı ilaçlar) kalp hızını yavaşlatabilir. İlaç dozunun zamanla fazla gelmesi mümkündür. Düzenli kontroller bu nedenle önemlidir.
Gerçek senkop olmayan ancak senkopu taklit eden durumlar:
Bazı haller gerçekte senkop atağı olmadığı halde, hasta ve hasta yakınları tarafından senkop gibi algılanabilir veya ifade edilebilir. Bu durumda aslında bilinç kaybı yoktur; kişi o sırada konuşamasa da çevrede olup bitenlerden haberdardır. Halsiz hissedebilir, boğulma hissi olabilir. Bu tablo dakikalar saatler bile sürebilir. Oysa senkop 1-2 dakika içinde gelişir ve düzelir. Senkop taklit eden durumlarda kişinin göz kapakları hareket eder, çoğunlukla kişi ağlayarak veya hıçkırarak açılır, “düzelir”. Bu durum çoğunlukla psikolojik nedenlere, strese bağlı gelişen bir reaksiyondur.
Senkop Nasıl Tedavi Edilir ?
Postüral / Vagal Senkop: Bu tabloya neden olan faktörleri azaltmak, ortadan kaldırmak gerekir.uzun süre susuz kalmayın, sıvı açığını 8terlkeme, hava şartları, egzersiz gereklerine göre) mutlaka giderin. Sağlıklı erişkinlerin günde en az 2000 cc (2 lt) su alması önerilir.
Uçak yolculuklarında mutlaka yeterli sıvı -su alın. Uçakta alkol tüketiminizi sınırlandırın. Alkol, kahve, çay vücudu “kurutur”, mutlaka yeterli sıvı alın. Seyahat şartları uygunsa koridorda kısa yürüyüşler yapın.
Tansiyon düşürücü ilaç kullanan kişiler: Bu ilaçlarınızın dozunun uygun olduğundan emin olun. Kilo değişimlerine göre, mevsimlere göre ilaç dozlarınızın aralıklı olarak gözden geçirilmesi gereklidir, doktorunuza danışın. Gece tuvalete kalktığınızda ani hareket etmeyin, önce yatakta oturun, 1-2 dk sonra kalkıp yürüyün.
Kalp krizi geçirmiş ve kalp yetersizliği olan kişiler: Bu durumda bazen hayatı tehdit eden aritmiler (ritim bozuklukları9 olabilir. Tehlikeli aritmiler geliştiğinde kişiyi hayatta tutmak için gerektiği anda otomatik elektroşok tedavisi verebilen cihazların (ICD; implantable cardioverter defibrilator) takılması en doğru tedavidir. Bu konu ile ilgili sayfamızı ziyaret etmek için buraya tıklayabilirsiniz.
Kalp ritminin duraklaması veya yavaşlamasına bağlı senkop: Kalbi gereken hızda çalıştırmak için gerektiğinde devreye giren kalp pili takılması gerekir. Bu konu ile ilgili sayfamızı ziyaret etmek için buraya tıklayabilirsiniz.
Aşağıdaki sayfamız da konuyla ilgilidir:
