Covid-19 hastalığının tedavisinde halk arasında “kan sulandırıcı” olarak bilinen ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar aspirin ve / veya heparin türevi olan ve asıl işlevi kanın pıhtılaşma özelliğini azaltan ilaçlardır ve iğneyle cilt altına enjekte edilerek kullanılırlar. Aspirin de “kan sulandırıcı” olarak bilinen ilaçtır ve bu açıdan en çok bilinen, en eski ilaçlardandır ve en çok kullanılan ilaçtır. Aspirin ve heparin çok uzun yıllardan bu yana kalp krizi (enfarktüs), damar tıkanıklığı ile oluşan felç, bacak atardamar hastalığı gibi hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Aspirin ile heparin grubu ilaçların etki mekanizmaları farklıdır.
Covid-19 virüsünün akciğerlerde zatürre benzeri hastalık tablosu yapmasının yanı sıra damar içinde pıhtı oluşumuna sebep olan reaksiyonlar zincirini tetiklediğini de artık biliyoruz. Özellikle şiddetli olgularda damar içinde yaygın pıhtılar ortaya çıkar ve bu durum birçok organın işlevini bozabilir. Kalbi besleyen damarlarda oluşan pıhtılar Covid-19 hastalığı sırasında kalp krizine, kalp yetersizliğine hatta ani ölüme neden olabilir. Böbrek damarlarındaki pıhtılar böbrek yetmezliğine ve üremiye, akciğer damarlarında pıhtılar ağır solunum yetmezliğine neden olabilir. Beyin damarlarında oluşan pıhtılar ise felce (inmeye) ve koma tablolarına yol açabilir. Bu nedenle Covid-19 hastasında pıhtılaşma bulguları varsa tedavi amaçlı olarak aspirin ve / veya heparin grubu ilaçlar verilir.
Ancak aspirin ve / veya heparin grubu ilaçların Covid-19 hastalığını önlediğine, sağlıklı kişileri Covid-19 virüsünden koruduğuna ilişkin bilimsel kanıt yoktur.
Bu nedenle Covid-19 virüsünden korunmak amacıyla aspirin veya heparin grubu ilaç almak doğru ve gerekli değildir. Diğer yandan bu ilaçların az veya çok kanama yapıcı yan etkisi vardır. Yukarıda söz edildiği üzere hâlihazırda kalp ve damar hastalığı bulunan kişilerde aspirin yeni olayların (yeni kalp krizi, yeni felç vb.) gelişmesini önlemekte yararlıdır. Bu amaçla kullanılması doğrudur. Hatta bu hastaların (engel yoksa) hayat boyu aspirin kullanmalarını öneririz çünkü bu durumdaki yararı olası yan etki (kanama) riskinden çok daha fazladır.
Özetle, Covid-19 hastalığının şiddetli halinde aspirin ve heparin grubu ilaçların tedavi için kullanılmaları ayrı bir konudur; Covid-19’dan korunmak ayrı bir konudur ve korunma amaçlı aspirin önerisi yoktur. Aspirin benzeri ilaçları kalp ve damar hastalığından korunmak için kalp hastalarına bırakmak en doğrusudur!
Bugün Covid-19 dan korunmanın bilimsel olarak kanıtlanmış en iyi yolları, kalabalıktan uzak durmak, maske takmak ve el temizliğine dikkat etmektir. Dengeli beslenin, egzersiz yapın, yeterli ve düzenli uyuyun. Bulunduğunuz kapalı mekânları mutlaka havalandırın, mümkünse pencere ve kapıları açık tutarak temiz hava dolaşımı mutlaka sağlayın. Varsa hipertansiyon ve kalp yetersizliği başta olmak üzere kronik hastalıklarınız için almakta olduğunuz ilaçlarınızı ve takiplerinizi aksatmayın. İçiyorsanız lütfen bugün sigarayı bırakın.
Dr. Ali Serdar Fak
