Öncelikle, Kalp Yetersizliği Nedir?
Kalbin kan dolaşımını sağlamaktaki yetersizliğine bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Kan dolaşımının yetersiz hale gelmesi kalple birlikte böbrekler ve akciğerler başta olmak üzere diğer yaşamsal organların da faaliyetini engeller.
Kalp yetersizliği kronik bir hastalıktır, alevlenmelerle seyreder.
Yaşam süresini kısaltan ve ölüm riski yüksek bir hastalıktır. Hastalığın seyri yetersizliğin nedenine, kalpteki hasarın derecesine, hastanın yaşına ve elbette kalp yetersizliği tedavisinin kalitesine göre çok değişkenlik gösterir.
Kalp Yetersizliğinin Sebepleri Nedir?
Gevşeme ve / veya kasılma performansını bozan hastalıklar veya durumlar kalp yetersizliğine neden olur. Çok çeşitli nedenler vardır; en sık görülenler aşağıdaki gibidir:
Hipertansiyon (yüksek kan basıncı): Atardamarlardaki kan basıncı yüksekse (hipertansiyon hastalığı) kalbin pompalama kuvveti giderek zorlanır ve bir süre sonra kalp kasları kalınlaşır. Önce kalbin gevşeme fonksiyonu bozulur. Ardından kalp büyümesi başlar ve kalbin kasılma performansı bozulur.
Koroner kalp hastalığı: Kalp krizi, kalp kasında hasara sebep olur ve kalbin kasılma gücünü azaltır. Bu durum kalp krizinden hemen sonra veya yıllar sonra ortaya çıkabilir. Kalp büyümesi meydana gelir.
Ritim bozuklukları (Aritmiler): Kalbin kasılma hızını veya kasılma paternini etkileyen aritmiler zaman içinde kalp yetersizliğine neden olur. Bu artimiler başta atriyal fibrilasyon olmak üzere çeşitli taşikardiler ve kalp bloklarıdır. Artimilerin ve taşikardilerin tedavisi ile kalp yetersizliği önlenebilir.
Kalp kapak hastalıkları: Kapakların uygun şeklide açılıp kapanmasını etkileyen hastalıklar kalbin kan pompalama işlevini bozar. Kapak hastalığının nedeni yaşlılarda sıklıkla kireçlenmeye (örneğin; dejeneratif aort kapak darlığı), gençlerde ise kalp romatizmasına (romatizmal kapak hastalığı, örneğin mitral kapak darlığı veya mitral kapak yetmezliği) bağlıdır. Bazen (doğumsal) biküspid aort kapağı da buna sebep olur.
Kalp kası hastalıkları (kardiyomiyopatiler): Bu hastalıklar görünür bir dış neden olmaksızın kalp kasındaki kasılma veya şekil bozukluğuna bağlıdır. Çoğunlukla aileseldir ve genetik temeldedir. Doğuştandır; ancak yıllar sonra da belirti verir.
Kronik akciğer hastalıkları: Amfizem ve kronik bronşit gibi akciğer damar yatağında basınç artışına neden olur ve bu basınç akciğerlere kan gönderen sağ kalp için bir yük oluşturur. Daha çok sağ kalbi etkileyen ve sağ kalp yetersizliğine neden olan bu duruma “kor pulmonale” (akciğer kalbi) denir.
Kalp yetmezliği riskini nasıl belirlenir?
Muayene bulguları, EKG, EKO en temel kriterlerdir. Aile öyküsü yol gösterir. Bütün bunlarla bir kişinin 10 yıllı içinde kalp yetmezliği riski tahmin edilebilir. “Kalp yetmezliği riskim var mı”, bu konuda yardım almak için burayı tıklayabilirsiniz.
Kalp Yetersizliğinde Ne Olur?
Esas sorun vücutta kan dolaşımının yavaşlaması ve kalp odacıkları içinde kanın oluşturduğu basıncın giderek artmasıdır. Kalp odacıklarındaki basıncın artmasıyla sol kulakçıkla bağlantılı olarak akciğer damar yatağında da basınç artar. Akciğer hava kesecikleri (alveol) içine veya akciğer zarına kan / serum sızar (halk arasında akciğerde su toplaması); keseciklerdeki oksijen alışverişi bozulur. Bu durum kalp yetersizliği hastalarında nefes darlığının en önemli nedenlerinden birisidir. Diğer taraftan dolaşım azalınca böbrekler refleks olarak (dolaşımı kuvvetlendirmek amacıyla) vücuttan su ve tuz atılmasını azaltırlar; vücutta su ve tuz birikmeye başlar. Bu fazla tuz ve su öncelikle akciğerlerde birikerek kanın oksijenlenmesini daha da zorlaştırır ve solunum fonksiyonunu daha da bozar. Kalp yetersizliğinde genelde kalp kütlesi ve/veya kalp boyutları artmıştır; röntgende “kalp büyümesi” ile uyumlu bir görüntü olur.
Kalp yetersizliğinde çoğu zaman kalp büyümesi olur
Kalp Yetersizliğinin Belirtileri Nedir?
En sık olarak nefes darlığı ve çabuk yorulma yakınmaları gelişir. Ayaklarda şişme (ödem), çarpıntı da sık görülür. Ayrıca hazımsızlık, gaz, şişkinlik gibi yakınmalar da kalp yetersizliğine eşlik edebilir.
Nefes darlığı önceleri merdiven çıkma, ağır iş yapma sırasında ortaya çıkar, hastalık ilerledikçe daha hafif eforlarla da nefes darlığı hissedilir.
İleri evrede kalp yetersizliği olanlar günlük işlerde (yıkanma, soyunma, giyinme esnasında) bile nefes darlığı çekerler. Hatta istirahat sırasında bile nefes darlığı çeken ileri evre kalp hastaları vardır.
Ayak bilekleri etrafındaki şişlik (ödem) kalp yetersizliğinin en sık belirtilerindendir. Akşama doğru artan ayak şişliği özellikle nefes darlığı ve çabuk yorulma kalp yetersizliğini düşündürmelidir.
Vücutta fazla su ve tuz tutulmasına bağlı olarak ilk dönemlerde kalp yetersizliği hastalarının kiloları artar. Ancak hastalık ilerledikçe, kullanılan ilaçların yan etkileri ve sindirim sistemi bozukluklarından dolayı kalp yetersizliği hastalarının beslenmeleri bozulur ve kilo vermeye başlarlar.
Kalp Yetersizliği Düzelir mi? Geçer mi?
Bu hastalık tedavi edilebilen, şiddeti azaltılabilen bir hastalıktır. Kalp krizine bağlı kas hasarı veya kapak hastalıklarına bağlı bir kalp büyümesi genelde kalıcıdır. Kapak hastalığının erken evrelerindeki olgular veya bazı aritmi çeşitlerine bağlı olgular sebebin zamanında tedavi edilmesiyle tam olarak düzelebilir. Bugün kalp yetersizliğinde riski azaltan ve yaşamı uzatan tedaviler artık vardır.
Çoğu kalp yetersizliği hastası uygun tedavi altında yıllarca normal yaşamlarına-işlerine devam edebilirler.
Kalp yetersizliğinde tedaviler nedir? Nasıl tedavi edilir? Başka bir sayfamızda ayrıntılı bilgi almak için Linki tıklayabilirsiniz.
Prof. Dr. Ali Serdar Fak
